TANIMLAR

Sosyal Etki
Sosyal etki genel anlamda, yapılan bir faaliyet sonucu ortaya çıkan değişim veya bir eylem/faaliyet/proje/program sonucu farklı insanlar üzerinde oluşan etkiler olarak tanımlanabilir.

Sosyal Etki Analizi
Sosyal etki analizi, sosyal fayda üretmeye çalışan tüm kuruluşların ve programlarının yarattıkları sosyal etkinin ölçülmesi ve değerlendirilmesi sürecine verilen isimdir. Günümüzde sosyal etki analizi kavramı filantropik kuruluşlarının, sivil toplum kuruluşlarının, sosyal girişimcilerin ve şirketlerin ilgi alanına girmektedir. Sosyal etki analizi, kuruluşların yapılan işlere daha bütünsel olarak bakmalarını, potansiyellerini ne kadar gerçekleştirdiklerini anlamalarını ve misyonlarını daha iyi şekilde yerine getirmelerini sağlar. Etki ölçümlemesiyle ilgilenen organizasyonlar topluma ve çevreye sağladıkları faydanın ikna edici kanıtlarını bularak bağışçılar, yatırımcılar ve fon veren kuruluşlar nezdinde daha güvenilir olur. Uzun vadede sektördeki rekabet de göz önüne alındığında sosyal etki ölçümlemesi bir kuruluşun kaynak bulmasında önemli bir rol sahibidir. Bu nedenle sosyal etki ölçümü yalnız organizasyonların etkilerini kontrol etmesi için değil, finansal açıdan ayakta kalabilmeleri için de giderek artan bir önem taşır.

***

Anlamlılık (Significance)
Proje/program kapsamında uygulanan faaliyetlerin etkisini proje öncesi ve sonrası verilerle karşılaştırarak ortaya koyma anlamına gelir.

Ara Sonuçlar/Değişimler (Intermediate Outcomes)
Projenin ya da kuruluşun yaptıkları sayesinde kişilerde veya durumlarda oluşan kısa ve orta vadeli değişimlerdir.

Atıfta Bulunma (Attribution)
Değişimin ne kadarının kuruluşunuzun faaliyetleri sonucu ya da aynı zamanda meydana gelen diğer kurum ve kuruluşların benzer faaliyetlerinin sonucu olarak gerçekleştiğini anlamayla ilgilidir.

Azalma (Drop off)
Bazı projelerin yarattığı değişimlerin etkisinin zamanla aşınmasını belirtir.

Çelişen Etki
Projelerin bazen birbirleriyle çelişen etkiler doğurmasına denir.

Çıktılar (Outputs)
Bir kuruluşun ya da projenin uygulamalarının sonucu olarak ortaya çıkan ürünler, hizmetler ve tesislerdir.

Dağıtımsallık (Distributional Issue)
Etkilerin toplumun farklı kesimleri içinde dağılımı ve bunların farklı algılanabilir olmasıdır.

Dahili Mümkün Kılan Unsurlar
Kuruluşun yaptığı işleri gerçekleştirebilme mekanizmalarını açıklar (hizmetlerin kalitesi, çalışan ilişkileri, ilke ve davranışları gibi).

Değerleme
Sosyal etki ölçümlemesinde etkiye (çoğunlukla finansal) değer atfetmeye denir.

Değerlendirme
İzleme sürecinden elde edilen verileri kullanarak bir proje veya kuruluşun performansını, sonuçlarına/değişimlerine ulaşıp ulaşmadığını anlama ve ölçme sürecidir.

Değişim teorisi
Bir projenin temel yapı taşlarının ve bunlar arasındaki nedensellik ilişkilerini ortaya koyan mantıksal haritalama yöntemidir.

Faaliyetler (Activities)
Bir kuruluşun amaçlarına erişmek, çıktı ve sonuç yaratmak için yaptığı somut aksiyonlar, aktiviteler, görevler ve çalışmalara verilen genel addır. Eğitim, etkinlik, kampanya, çalışma ziyareti formlarında olabilirler.

Filantropi
İnsanlığın tıbbi, ekonomik, sosyal standartlarını ve refahlarını artırmaya yönelik bağışçılık anlayışıdır.

Girdiler (Inputs)
Sosyal amaçlı kuruluşların faaliyetlerini gerçekleştirirken yararlandığı kaynaklardır. Bunlar finansal kaynakları (yatırım sermayesi, fonlama ve bağışlar, gelirler vb), insan kaynaklarını, potansiyel olarak elverişli olan materyalleri, diğer organizasyonlardan alınan destekleri, hizmetleri ya da alınan tavsiyeleri vb. kapsar.

Gösterge
Yaratılmak istenen sonuçların/değişimlerin gerçekleşip gerçekleşmediğini gösteren referans noktalarıdır.

Harici Mümkün Kılan Unsurlar
Kuruluşun içinde çalıştığı ortamı açıklar (sosyal, kültürel, ekonomik ve politik faktörler, yasalar, düzenlemeler ve diğer kurumlarla çalışmalar gibi).

İstenmeyen Sonuçlar/Değişimler
Kuruluşların etkileri sonucunda oluşan, fakat ulaşılması istenmeyen/planlanmamış etkilerle ilgili sonuçlar/değişimlerdir. Bazen öngörülebilirler (tahmin edilebilir ama istenmez) ancak bazen de beklenmedik olabilirler (pozitif veya negatif).

İzleme
Bir projenin planlanan şekilde ilerleyip ilerlemediğinin düzenli ve sistematik bir şekilde kontrol edilmesi ve veri toplama sürecidir.

Kanıtlar (Evidences)
Değişim teorinizi kanıtlamak veya test etmek için gerekli olan, halihazırda elinizde bulunan ya da toplamayı planladığınız bilgilerdir.

Kolektif Etki Nedir?
Kolektif etki, farklı sektörlerde çalışan farklı kuruluşların, ortak bir gündem ile belirli bir sosyal problemi çözme yolunda çabalarını ortaklaştırması ve bunu yaparken ortak başarı göstergeleri kullanmalarıyla gerçekleşir.

Misyon
Bir kuruluşun ne yaptığını, bunu neden yapmak istediğini ve nasıl yaptığını anlatan somut ifadedir.

Mümkün Kılan Unsurlar (Enabling Factors)
Bir projenin gerçekleşmesi için gereken koşullar ve faktörlerdir. Bunların varlığı veya yokluğu projeye yardımcı olabilir ya da projeyi aksatabilir. İki çeşit mümkün kılan unsur vardır: Bkz. Dahili Mümkün Kılan Unsurlar ve Harici Mümkün Kılan Unsurlar.

Nihai Amaç (Ultimate Goal)
Ulaşılmaya çalışılan ya da katkı yapılmak istenen uzun dönemli, geniş kapsamlı değişimlerdir.

Ortak Ölçümleme
Birden fazla kuruluş tarafından ortak inisiyatifler ya da birbirinden bağımsız ancak ortak hedeflere sahip kuruluşların yarattıkları değişimleri ölçebilmek için ortak sonuç/değişimleri kullanmayı ve bu değişimleri ölçmek için ortak göstergeler kullanmayı içerir.

Özgül Ağırlık (Deadweight)
“Halihazırda gerçekleşmiş proje/sosyal müdahale yapılmasaydı ne olurdu?” sorusuna cevap aramaya çalışma durumudur.

Parasallaştırma (Monetization)
Sosyal etki ölçümlemesinde yaratılan etkiyi ölçerken ortak ve somut bir değer olan parayı kullanan yöntemdir.

Paydaş
Kuruluşun faaliyetlerinden somut bir şekilde etkilenen, onunla işbirliği yapan veya destek veren tüm aktörlere denir.

Somut Sonuçlar/Değişimler
Kolayca ölçülebilir somut verilere ve/veya göstergelere dayanan sonuçlar/değişimlerdir.

Sonuçlar/Değişimler (Outcomes)
Faaliyetlerin sonucunda genellikle yararlanıcılar üzerinde oluşan değişimlerdir. Kılavuzda bu tanıma vurgu yapmak için sonuçlar terimi her zaman değişim ile yan yana kullanılmıştır.

Sosyal Amaç Evreni
Sosyal sektörü ve ilgili tüm paydaşlarını; diğer bir deyişle sosyal fayda yaratmak isteyen kuruluşları, bu kuruluşlara fon ve hibe sağlayanları, yararlanıcıları, kuruluş çalışanlarını ve gönüllülerini, politika belirleyicileri, danışman ve akademisyenleri kapsamak için kullanılan şemsiye terimdir.

Soyut Sonuçlar/Değişimler
Kolayca ölçülemeyen, daha çok nitel ve soyut verilere ve/veya göstergelere dayanan sonuçlar/değişimlerdir. Ölçümlenmeleri somut sonuçlara göre daha zordur.

SROI (Social Return on Investment)
Değerin ölçülmesi ve hesaplanabilmesi için oluşturulmuş bir çerçevedir. Değişimin sosyal, çevresel ve ekonomik sonuçlar ölçülerek nasıl yaratıldığını, parasal değer kullanarak anlatır.

Toplaşma (Aggregation)
Bir projenin genel etkisinin projeyi oluşturan her bir faaliyetin yarattığı etkilerin toplamına eşit olmaması, yaratılan etkilerin kimi zaman birbiriyle bağlantılı, karmaşık ilişkiler içinde olması durumudur.

Üçgenleme (Triangulation)
Araştırma bağlamında bulguların yorumlanma becerisini artırmak için araştırma tasarımını daha güçlü kılan iki ya da daha fazla yönü işe koşmaktır. Aynı çalışmada iki ya da daha fazla veri kaynağının, araştırmacının, metodolojik yaklaşımın, teorik bakış açısının veya analitik yöntemin bir arada kullanılmasıdır.

Varsayımlar (Assumptions)
Projenin nasıl yürüyeceği, proje yararlanıcıları ve projenin gerçekleşeceği ortamla ilgili temel görüşlerdir.

Vizyon
Bir kuruluşun orta vadeli hedeflerini ve hayalini açıklayan ilham verici cümledir.

Yararlanıcılar
Sosyal fayda yaratmayı amaçlayan kurumların hizmetlerinden, ürünlerinden yararlanan, genellikle projelerin hedef kitlesinde yer alan bireyler, topluluklar veya çevrelerdir.

Yer değiştirme (Displacement)
Başlangıçta var olan problemlerin bir kısmının tamamen çözüldüğü, bir kısmınınsa sadece başka bir yere taşınmış olduğunu ifade eden terimdir.